فاضل حیدری مدیرمسول
امروز بیست و یکم مردادماه به عنوان روز ملی دریای کاسپین نام‌گذاری شده است. دریای کاسپین، بزرگ‌ترین دریاچه جهان و یکی از ارزشمندترین منابع طبیعی منطقه، از اهمیت استراتژیک بی‌نظیری برای کشورهای حاشیه خود به ویژه ایران اسلامی برخوردار است. این پهنه آبی نه تنها از نظر جغرافیایی و محیط‌زیستی اهمیت دارد، بلکه یکی از اصلی‌ترین محرک‌های اقتصادی و فناوری در منطقه به شمار می‌رود و می تواند به توسعه اقتصاد دریا محور مدنظر رهبر معظم انقلاب اسلامی حضرت آیت‌الله‌العظمی امام خامنه‌ای دامت برکات کمک شایانی کند. اساساً دسترسی نظام مقدس جمهوری اسلامی ایران به سواحل وسیع و آب‌های آزاد مزیت‌های اقتصادی بسیاری را برای کشور به همراه داشته است. نظریه پردازان توسعه و نظریه پردازان روابط بین‌الملل و از سوی دیگر نظریه پردازان اقتصادی همواره بر نقش بی بدیل دریا در پیشبرد راهبرد های اقتصادی و دستیابی به جایگاه مترقی در عرصه های مختلف اقتصاد تأکید کرده اند. همان گونه که خوانندگان محترم این نوشتار مستحضر هستند اقتصاد دریا یا اقتصاد آبی به استفاده پایدار و همیشگی از ظرفیت های آبی کشور مانند دریا، دریاچه ها، سواحل، رودخانه ها، اقیانوس ها و جزایر گفته می شود. اقتصاد دریا یا اقتصاد آبی می تواند بهبود وضعیت معیشتی و مشاغل را به دنبال داشته باشد اما باید ابتدا میان نگاه سنتی به اقتصاد دریا و نگاه مدرن تفاوت قائل شد. در نگاه سنتی، اقتصاد دریا حوزه‌های شیلات، گردشگری و حمل‌ونقل دریایی را در برمی‌گیرد اما در نگاه مدرن، صنایع نوظهور ازجمله انرژی‌های تجدید پذیر، آبزی‌پروری، فعالیت‌های استخراج در دریا، بیوفناوری و زیست‌هواشناسی دریایی جای دارند.
نکته بسیار مهم دیگری که باید بازگو کرد این است که کشور ما از موقعیت بسیار ویژه ژئوپلیتیک بهره‌مند است و با توجه به موقعیت جغرافیایی که از آن برخوردار است در زمره کشورهای تأثیرگذار منطقه‌ای و جهانی محسوب می‌شود. برخورداری ایران از ۵۸۰۰ کیلومتر خطوط ساحلی، دسترسی به دریا در شمال و جنوب، دسترسی به آب‌های آزاد و مجاورت با منطقه استراتژیک خلیج‌فارس و تنگه هرمز ما را به یکی از مهم‌ترین کشورهای ساحلی در جهان تبدیل کرده که می‌تواند از طریق سرمایه‌گذاری بر روی ظرفیت‌های اقتصاد آبی مانند ترانزیت، آبزی‌پروری و دیگر حوزه‌های مرتبط با اقتصاد دریا توسعه پایدار را رقم بزند. اینکه رهبر معظم انقلاب اسلامی، حضرت آیت‌الله‌العظمی امام خامنه‌ای دامت برکات همواره توصیه کرده‌اند بر اقتصاد دریا متمرکز شویم ناشی از اهمیتی است که دریا در رشد تولید ناخالص ملی دارد، متأُسفانه در کشور ما به دلیل بی توجهی به اقتصاد دریا طی سال های گذشته سهم آن در تولید ناخالص داخلی بسیار اندک بوده و بر اساس آمارهای موجود سهم آن تنها ۱۰ درصد است، در صورتی که این رقم در کشورهای توسعه یافته که از نعمت دسترسی به ساحل برخوردار هستند به بیش از ۵۰ درصد رسید است و مهم است که گروه اقتصادی دکتر پزشکیان در همان ابتدای شروع به کار توجه ویژه ای به بهره گیری از این ظرفیت عظیم برای حل مشکلات اقتصادی کشور داشته باشد. به هر ترتیب در پایان این نوشتار باید عنوان کرد که روز ملی دریای کاسپین فرصتی است تا به اهمیت توسعه اقتصاد دریا مدنظر مقام معظم رهبری، مدظله العالی و همچنین به حفظ محیط‌زیست و توسعه پایدار استان های ساحلی کشور توجه شود و تقاضای ما از رئیس دولت چهاردهم این است که برای بهره گیری از این ظرفیت بدون فوت وقت از همان ابتدای شروع به کار کابینه اقدام کند.
