نگین عبدالهی پور- احتماال مهم ترین داللت وجود »قانون« در هر کشوری برابری در برابر آن است، اینکه قانون، استثنایی غیر از آنچه تصریح شده بر نمی دارد، یعنی همه شهروندان جایگاه یکسانی در برابر قانون دارند، فارغ از دیگر ویژگی هایشان چون ثروت و شهرت. قانون به این معنا ذاتا دموکراتیک است؛ یعنی قرار است بر شکاف های اجتماعی بین مردم پول بزنند به این خاطر بسیاری از حقوق دانان و جامعه شناسان حقوقی می گویند یکی از کارکردهای و پیامدهای قانون هم سطح سازی است. وجود این برابری در برابر قانون است که به افرادی که در یک قلمرو جغرافیایی مشخص زندگی می کنند حسی از تعلق می بخشد و آن ها را به همدیگر وصل می کند. می دانیم حتی در توسعه یافته ترین ممالک هم، در جاهایی که سنت دیرین و تاریخی حاکمیت قانون دارند، همواره حدی از عدول از قانون وجود دارد. یعنی تاریخ قانون، تاریخ تخطی از آن هم هست. اینجا مرادمان بیش تر رفتار متفاوت قانون با اشخاص مختلف است و نه قانون شکنی های مختلف. احتماال در همه جای دنیا چهره های سرشناس و ثروتمند، هم بیشتر مورد لطف ناظران قانون قرار می گیرند و هم امکان های بیشتری برای دورزدن قانون دارند. این ها با سهولت بیشتری می توانند قوانین را دور بزنند، و الطاف ماموران دولتی، از ماموران مالیاتی گرفته تا ماموران قضایی بیشتر شامل حال شان می شود. مسئله اما این است که اصل »برابری در برابر قانون« تا چه حد به چالش کشیده می شود؟ این تفاوت در میزان می تواند نشانه ای باشد که به کمک ان می توان استنباط هایی درباره وضعیت های سیاسی، اقتصادی و فرهنگی کالن تر کرد. وقتی میزان نادیده گیری قانون از جانب برخورداران، آن هم جلوی ناظران و یا به کمک آن ها، از حدی فراتر می رود، آن وقت می شود از عدم حاکمیت قانون در برابر این افراد ً کار به جایی می صحبت کرد. و نهایتا رسد که همگان قانون را چیزی فقط روی کاغذ می دانند. دیگر اینکه این وضعیت انگاره های ذهنی را متاثر می سازد. یعنی ذهنیتی ایجاد می شود که بر مبنای آن هنجارهای قانونی جذابیت و کارآمدی خود را از دست می دهند و چیزهای دیگری به هنجار بدل می شوند. آن وقت، عرضه اندام گاه به گاهی قانون چیزی تحمل ناپذیر به نظر می رسد. در سال های اخیر مواردی در ایران پیش آمده که چهره ای سرشناس یا سلبریتی، که همواره مشمول الطاف هم هستند، وقتی با صراحت قانون مواجه می شوند مقاومت نشان می دهند. مثل آن ماجرای یکی از مربیان فوتبال و مامور راهنمایی ورانندگی که چندسال پیش اتفاق افتاد. چهره های سرشناس در ایران، فربه از مرحمت های بسیار پیشین، شان متفاوتی برای خود قائلند، نوعی فراروی از قانون و اینگونه می شود که یک مورد ساده ، که احتماال خیلی از ایرانی ها تجربه ای از آن دارند را به غوغایی رسانه ای بدل می کند. چنین مواردی، جدای از نشان دادن فضای ذهنی یک سلبریتی، نشانگر جایگاه شکننده خود قانون در ایران هم هست. وقتی قانون، نه فقط در این عرصه، بلکه تقریبا در عرصه های مختلف به چیزی بدل شود نه فصل الخطاب و الزم االجرا، آن وقت حکمیت خود را از دست می دهد.