شیرین علدالهی پور-تابستان برای خانواده های ایرانی فصل دغدغه ها و البته هزینه های بسیار است. معمولاً فصل تمدید اجاره مسکن است و احتمالاً جابجایی های کمرشکن که همه دیگر می دانیم چه اوضاعی دارد. اما در کنار این مسئله باید به نکته دیگری هم اشاره کرد که در سال های اخیر به نگرانی جدی خانواده ها بدل شده است تا جایی که بخشی از درآمد آن ها را می بلعد. صحبت درباره ثبت نام مدارس است. بر مبنای قانون اساسی جمهوری اسلامی آموزش تا پایان سطح متوسطه باید رایگان باشد. اما این اصل مربوط به مدارس دولتی است و ما در ایرانِ چند دهه اخیر شاهد راشد قارچ گونه مدارس غیر دولتی بوده ایم که نام حقیقتاً بی مسمی مدارس «غیرانتفاعی» را یدک می کشند و البته واضح است که فقط به انتفاع و سود می اندیشند. این مدارس برای ثبت نام دانش آموزان هزینه دریافت می کنند. چنین القا شده است، به درست یا به غلط، که کیفیت آموزش در مدارس دولتی پایین است؛ اینکه مدارس دولتی شلوغ هستند و شاید عرصه ای برای آسیب های اجتماعی؛ اینکه اگر خواهان موفقیت در نظام آموزشی هستیم و اگر موفقیت در کنکور هدف است باید روی آورد به مدارس غیردولتی که اشکال مختلفی پیدا کرده اند. متاسفانه در ایران پژوهش هایی در خوری درباره کیفیت آموزش در انواع این مدارس انجام نشده است تا دقیقاً متوجه شویم که چه فرایندهایی در کار است و آیا مسئله تفاوت کیفیت آموزشی از اساس وجود دارد یا نه. بهرحال نکته ای که در اینجا باید بر روی آن تاکید شود شهریه این مدارس است. سال های سال از شهریه های هر سال افزایش یابنده این مدارس گفته می شد. حالا اما داستان شکلی حیرت انگیز به خود گرفته است. اولین مشاهدات و گزارشات از شهریه سال جاری مدارس دولتی از ارقامی می گوید که نجومی جلوه می کند. گاه این شهریه ها در قیاس با سال گذشته چند صد درصد افزایش پیدا کرده اند. مثلاً برای دوره دبستان از ارقام بالای هفتاد میلیون صحبت می شود. یا بخصوص برای آن دانش آموزانی که باید در پایه دوازدهم تحصیل کنند، پیشاکنکوری هستند و امتحانات نهایی دارند که اوضاع اسفناک تر است. مگر در این مدارس چه خدماتی ارائه می شود، یا چه برنامه آموزشی متفاوتی در پیش گرفته می شود که از شهریه صدمیلیونی صحبت می شود. این صدمیلیون چه نسبتی با درآمد خانواده ها بخصوص طبقات متوسط دارد؟ و البته می دانیم که دانش آموزانی از طبقات پایین از اساس راهی به این مدارس ندارند. و نکته دیگر اینکه اگرچه این مدارس مشخصاً دولتی نیستند اما آیا مصون و مستقل از هر نوع نظارت دولتی هستند یا نه آن ها هم باید در مجموع تابع سیاست گذاری کلان آموزشی در کشور باشند. اظهارنظر مسئولان آموزشی در این زمینه تنها به ابهام بیشتر دامن زده است و این مدارس به سان جزایری خودگردان در عمل به بنگاه هایی برای اخذ شهریه از خانواده ها بدل شده اند. احتمالاً یکی از اولین پیامدهای این شهریه های نجومی افزایش بیش از حد فشار مالی برای خانواده ها باشد که همین حالا هم در وضعیتی بحرانی به سر می برند و البته پیامد دیگر بازگشت به مدارس دولتی است. بازگشتی ناخواسته و از روی اجبار. و البته می دانیم همین الان هم مدارس دولتی زیر بار فشار دانش آموزان بسیار و کمبود فضا وضعیتی ناخوشایند دارند.